41. วคฺเค วคฺคนฺโต

นิคฺคหีตสฺส โข วคฺเค วคฺคนฺโต วา โหตีติ นิมิตฺตานุสฺสรานํ ปจฺจาสตฺยา ตพฺพคฺคปญฺจโม โหติฯ ปจฺจาสตฺติ นาม ฐานโต อาสนฺนตา คุณโต วา, คุณโตติ วณฺณสญฺญาทิคุณโตฯ นิคฺคหีตสฺส อนุสรียตีติ ปจฺฉา กตฺวา สรียตีติ อนุสฺสโรติปิ วุจฺจติฯ ตงฺกโรติ=ตํ กโรติ, เอวํ ตงฺขณํ, สงฺคโต, ตงฺฆตํฯ ธมฺมญฺจเร, ตญฺฉนฺนํ, ตญฺชาตํ, ตญฺฌานํ, ตญฺญาณํฯ ตณฺฐานํ, ตณฺฑหติฯ ตนฺตโนติ, ตนฺถิรํ, ตนฺทานํ, ตนฺธนํ, ตนฺนิจฺจุตํ, ตมฺปตฺโต, ตมฺผลํ, เตสมฺโมโธ, สมฺภูโต, ตมฺมิตฺตํฯ กิงฺกโต, ทาตุงฺคโต, ตณฺหงฺกโร, รณญฺชโห, สณฺฐิโต, ชุตินฺธโร, สมฺมโตติอาทีสุ นิจฺจํฯ

อานนฺตริกํ ย+มาหุ, ยํ ยเทว, ปจฺจตฺตํ เอว, ตํ หิอิตี+ธ –

42. เยวหิสุ โญ

ย+เอว+หิสทฺเทสุ นิคฺคหีตสฺส วา โญ โหติฯ ‘‘วคฺคลเสหิ เต’’ติ ยสฺส ญกาโรฯ อานนฺตริกญฺญ+มาหุ=อานนฺตริกํ ย+มาหุ, ยญฺญเทว=ยํยเทว, ญสฺส ทฺวิตฺเต ปจฺจตฺตญฺเญว, ปจฺจตฺตํ เอว, ตญฺหิ, ตญฺหิฯ ‘‘อพฺยภิจารินา พฺยภิจารี นิยมฺยเต’’ติ ญายา เอวสทฺทสหจริยา ‘‘ย’’ อิติ สพฺพาทิยสทฺทสฺเสว คหณํฯ

สํโยโค, สํโยชนํ, สํยโต, สํยาจิกาย อิตี+ธ –

43. เย สํสฺส

สํสทฺทสฺส ยํ นิคฺคหีตํ, ตสฺส วา โญ โหติ ยกาเรฯ สญฺโญโค=สํโยโค, เอวํ สํโยชนํ, สญฺญโต, สญฺญาจิกายฯ อิธ ยการมตฺโตว คยฺหเตฯ สํสฺสาติ กิํ, เอตํ โยชนํ, ตํ ยานํ, ตํ สรณํ ยนฺติฯ